ΑΛΒΑΝΙΑ:ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2022 (Β ΜΕΡΟΣ)

“Τα θεμέλια μου στα βουνά

και τα βουνά σηκώνουν οι Λαοί στον ώμο τους

και πάνω τους η μνήμη καίει άκαυτη βάτος...

Οδυσσέας Ελύτης

-----------------

 

Στην Πίνδο, στον Σμόλικα, στην Φούρκα, στην Κλεισούρα, στην Καστάνιανη και στα Κεραύνεια…

            

Στην Σαμαρίνα και το Ταμπούρι, στην Κιάφα στην Μουργκάνα και την Τρεμπεσίνα…στο

ΥΨΩΜΑ 731

Στον δρόμο από Πρεμετή γιά Κλεισούρα.

Από το Μπαλαμπάνι ξεκινά ο δρόμος γιa το  ύψωμα731.

Ανεβήκαμε σε έναν δρόμο που με δυσκολία θα τον έλεγες Καρόδρομο.

Μπροστά μας η κορυφή του 731.

Έπιασα  τον εαυτό μου να τρέχει με αγονία σε δύσβατο τόπο.

Σε καλεί η στιγμή, σε καλεί η Ιστορία και ο χρόνος.

“Η πορεία προς το μέτωπο. Έπρεπε λέει να πιάσουμε τις γραμμές που κρατούσαν ως τότε...”.

Στην κορυφή οβίδες που δεν πρόλαβαν να χρησιμοποιηθούν, απομεινάρι ενός τιτάνιου αγώνα.

Τα ορύγματα ακόμα ανοικτά. Χαντάκια μισού μέτρου. Πολέμησαν κολλημένοι με την γή. Γίνανε ένα με το χώμα.

Η διαταγή του Ταγματάρχη Δημήτρη Κασλά:

 “Επί των κατεχομένων θέσεων θα αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων. Ουδείς θα κινηθεί προς τα οπίσω. Μόνον τότε θα διέλθει ο εχθρός. Οταν άπαντες θα αποθάνωμεν επι των θέσεων μας”

Χάθηκαν από τους βομβαρδισμούς 6 μέτρα από το ύψος της κορυφής του 731.

Και ουδείς εκκινήθει προς τα οπίσω!

Και δεν πέρασαν!

Ήταν Μάρτιος του 1941.

Ε δω ο Πόλεμος κερδήθηκε τελικά.

Τότε χρειάστηκε να παρέμβει η Ναζιστική Γερμανία γιατί στο 731 η απόφαση είχε παρθεί:

“Δεν θα περάσουν”!

Σήμερα στην κορυφή το μνημείο:

“Στην μνήμη των αξίων τέκνων της Πατρίδος… Αθάνατοι”

δίπλα τα απομεινάρια από το κατεστραμμένο αρχικό μνημείο

Λίγο πιό κάτω πεταμένο απο τους ίδιους ανιστόρητους εξτρεμιστές το σήμα της Ιταλικής θυσίας

”Al suoi CADUTI...”.

Αλλά ο κύκλος της Εθνικής τραγωδίας:

Στην φυλακή ή στην εξορία ή από πείνα πέθαναν ο Θεμιστοκλής,ο Μιλτιάδης,ο Αριστείδης ο Δίκαιος,ο Φειδίας,ο Αισχύλος,ο Σοφοκλής,ο Ηρόδοτος,ο Θουκυδίδης,ο Κολοκοτρώνης,ο Νικηταράς…

Ίδια η τύχη του Ήρωα του 731,του Ταγματάρχη Κασλά.

Ο αγωνιστής της Μικρασίας,ο Ταγματάρχης του 731 στην εξορία και μετά στην απόταξη.

Το αδίκημα του οτι πολέμησε στην Εθνική Αντίσταση και κρίθηκε “ανάξιος της Πατρίδος,μίασμα και εθνικά επικίνδυνος” από τους μηδέποτε πολεμήσαντες!

Πέθανε το 1966 λησμονημένος.

Μετά από 20 περίπου χρόνια, το 1985, η Πατρίδα τον “αποκατέστησε”.

Του απένειμε τον βαθμό του Ταγματάρχη μετά θάνατον.

 

“ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ”

Στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στην Κλεισούρα.Το Νεκροταφείο των Ελλήνων πεσόντων στο Έπος του 1940-41.

Ανώνυμα μνήματα.

Χίλια νέα παλληκάρια που “έπεσαν υπέρ Πατρίδος”.

Μιά τιτάνια προσπάθεια,κύρια του τέως Υπουργού Γεωργίου Σούρλα,να αναληφθούν τα οστά των Ηρώων του 1940.

Οι περισσότεροι είναι ακόμα εκεί!

Στην γραμμή Πρεμετή -Κλεισούρα- Τεπελένη.

Έστω και τώρα η Πατρίδα να πράξει το καθήκον της απέναντι στα Παιδιά της.

Στους Βουλιαράτες.Στην έδρα του πεδινού χειρουργείου του Πολέμου.

Στον κάμπο της Δρόπολης. Το Νεκροταφείο ενταφιασμού κύρια όσων η ιατρική φροντίδα δεν στάθηκε ικανή.

Διαβάζω:

“Δεκανέας Πλάτων Θωμάς του Σπυρίδωνος γεννηθείς 1917 Αργοστόλι Κεφαλληνίας 34ο Σύνταγμα Πεζικού, απεβίωσε 8-3-1941”

 

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟΥΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΤΕΣ ΚΑΙ ΘΙΑΚΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ 1940

Από καθήκον απέναντι στον Πλάτωνα, από καθήκον σε όσους αφήσανε την Ζωή τους στα Βουνά της Αλβανίας. Από καθήκον απέναντι στην Ιστορία αυτού του Τόπου ανατρέχω στα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού όπως αυτά έχουν δημοσιευθεί. Καταγράφω τους Ήρωες πεσόντες Κεφαλονίτες και Θιακούς στο Έπος του 1940-41:

1.-Αλιβιζάτος  Ανδρέας του Σταυρου.                Δαμουλιανάτα

2.-Αλιβιζάτος Τζανής του Κοσμά         .               Δαμουλιανάτα

3.-Αλεξανδράτος Παναγιώτης του Δημητρ.      Μακρυώτικα

4.-Αρέθας Κοσμάς του Δημητρίου.                     Ιθάκη

5.-Αννινος Βαπτιστής του Σάββα.                        Ασπρογέρακας

6.-Αντύπας Κων/νος του Σπύρου                        Αντυπάτα.

7.-Αντύπας Σπύρος του Μιχάλη                          Αντυπάτα

8.-Αντωνάτος Δημήτριος του Ευαγγέλλου        Σάμη

9.-Απέργης Γεώργιος του Αγαπίου                     Καρδακάτα

10.Αρδαβάνης Σταύρος του Αίσιου                    Αργοστόλι

11.Αυγερινός Διονύσιος του Αναστασίου         Βαλεριάνο

12.Βαλλιανάτος Γεράσιμος του Νικολάου        Βαλσαμάτα

13.Βαλιάνος Αρίσταρχος του Δημητρίου          Κεραμειές

14.Βουδούρης ή Μουντούρης Αντών.τ. Θεοδ. Αργοστόλι

15.Βουτσινάς Άγγελος του Χαράλαμπου           Ληξούρι

16.Βουτσινάς Χρήστος του Σπύρου                    Φάρσα

17.Γαβριελάτος Νικόλας του Σπύρου                 Ξενόπουλο

18.Γαλιατσάτος Γεράσιμος του Γρηγόρη           Βαλσαμάτα

19.Γαλιατσάτος Γεράσιμος του Αγγέλου           Βαλσαμάτα

20.Γαλιατσάτος Σταυρος                                       Ληξούρι

21.Γερολυμάτος Σπύρος του Ιωάννη                  Νύφι

22.Γεωργόπουλος Γεράσιμος του Πάτροκλου   Μουσάτα

23.Γεωργάτος Θεοχάρης του Γερασίμου           Τσακαρισιάνο

24.Γεωργόπουλος Νικόλας του Στυλιανού         Μουσάτα

25.Γιαννάτος Σπύρος του Κων/νου                      Αργοστόλι

26.Γιαννάτος Σπύρος του Ευαγγέλου                  Μαντζαβινάτα

27.Δελαπόρτας Φώτης του Ηλία                          Περαχώρι Ιθάκης

28.Θεοδωρακάτος Ιωάννης του Χαραλαμ.         Χαλιωτάτα

29.Θεοφιλάτος Διονύσιος του Χαραλάμπ.         Δαμουλιανάτα.

30.Θωμάς Πλάτων του Σπύρου                            Αργοστόλι.

31.Θωμάτος Ιωάννης του Αντώνη                       Βλαχάτα

32.Καγκάδης Διονύσιος του Ευαγγέλου             Καπανδρίτι

33.Κακούρης Ιωάννης του Γεωργίου                   Μουσάτα

34.Καλάβριας Ιωάννης του Κων/νου                   Μεταξάτα

35.Καλλιγάς Μιχαήλ του Σταύρου                        Μεταξάτα

36.Καλογύρης Παναγιώτης του Σπύρου              Κάλαμος Ιθάκης

37.Καπάτος Κοσμάς του Διονυσίου                      Δειλινάτα

38.Καψάλης ή Κολαίτης Σπύρος του Λάμπρου   Κομιτάτα

39.Κομηνάτος Αλέξανδρος του Κων/νου             Αγία Θέκλη

40.Κοντογιαννάτος Χαράλαμπος του Ανδρέα    Κοντογεννάδα

41.Κουνάδης Ιωάννης του Ευσταθίου                 Αργοστόλι

42.Κουρούκλης Χαράλαμπος του Γερασίμου     Ληξούρι

43.Κουτροκόης Σπύρος του Μιχάλη                     Σκάλα

44.Κουτσουβέλης Διονύσης του Ιωάννη             Κιόνι Ιθάκης

45.Κωνσταντάτος Θεμιστοκλής του Νικολάου   Σάμη

46.Λιναρδάτος Ανδρέας του Γερασίμου             Βαλσαμάτα

47.Λομβέρδος Ιωάννης του Παναγιώτη             Πεσσάδα

48.Λουρδάς Σπυράγγελος του Διονυσίου          Βαλεριάνο

49.Μανωλάτος Ιωάννης του Παναγή                  Δειλινάτα

50.Μανωλάτος Κοσμάς του Ζησίμου                   Δειλινάτα

51.Μαρκέτος Θωμάς του Σπύρου                        Κατάραχο

52.Μαρούλης Ελευθέριος του Παναγ.                Κάλαμος Ιθάκης

53.Ματζουράτος Διονύσιος του Παναγή            Σκινέας

54.Μεταξάτος Σπυρίδων του Αγγέλου                Δειλινάτα

55.Μιχαλάτος Θεοτόκης του Παναγή                  Βλαχάτα

56.Μοσχονάς-Καρκαβέλλης  Κωνσταντίνος       Χαβδάτα

57.Μοσχονάς Γεώργιος του Ιωάννη                     Χαβδάτα

58.Μοσχόπουλος Σπυρίδων του Αθανασίου      Χαβδάτα

59.Μουρελάτος Μαρίνος του Κυριάκου             Χαβδάτα

60.Μουρελάτος η Καμπανός Αγγελος τ.Μιχ.      Χαβδάτα

61.Μπατιστάτος  Πέτρος του Νικολάου              Αργοστόλι

62.Νικολάτος ή Λιβιεράτος Γεώργιος τ. Διον.    Αγία Θέκλη

63.Παπαδάτος  Χαράλαμπος του Μιχάλη           Δαυγάτα

64.Παπαδάτος Διονύσιος του Σπύρου                Αγία Ευφημία

65.Παπασταθάτος Παναγιώτης του Διον.          Κομιτάτα

66.Σεριάτος-Καμπίτσης Νικόλαος                        Ασπρογέρακας

67.Σιμωτάς Γεράσιμος του Ανδρέα                      Ασπρογέρακας

68.Σοφιανός Σπυρίδων του Ιωάννη                     Κιόνι

69.Σπετσιέρης Γεράσιμος του Σωκράτη              Κοντογουράτα

70.Σπινέλης Νικηφόρος του Διονυσίου              Αργοστόλι

71.Στελλάτος Σπυρίδων του Νικολαου                Μιτακάτα

72.Ταραζής Γεράσιμος του Παναγή                     Αργοστόλι

73.Τουμαζάτος Σπυρίδων του Σταύρου               Φάρσα

74.Φλωράτος Θεόδωρος του Δημητρίου           Καταποδάτα

75.Χριστοφοράτος Δημοκράτης του Βασιλογ.   Τρωιαννάτα

76.Χριστοφοράτος Ευάγγελος του Χαραλ.         Καμιναράτα

77.Ψαθάς Παναγιώτης του Αργυρίου                 Λιβαθινάτα

78.Γιαννουλάτος Γεράσιμος του Σωκράτη         Άσσος

 

ΝΟΣΤΟΣ

Ήταν το απόγευμα της 28ης Οκτωβρίου έξω από το Ελληνικό Προξενείο του Αργυροκάστρου.

Να υπογράψουμε στο Βιβλίο συγχαρητηρίων του Προξενείου.

Να ευχηθούμε στους εκπροσώπους του Ελληνικού Κράτους.

Να πούμε ξανά και πάντα:

 “Καλή Πατρίδα Πατριώτες. Καλή Πατρίδα σύντροφοι”.

Μαζί μας Περήφανοι Συμπατριώτες από τον Βούρκο,τους Αγίους Σαράντα,την Δρόπολη,το Αργυρόκαστρο.Περιμέναμε.

Η πόρτα του Προξενείου δεν άνοιξε ποτέ!

Ούτε τα φώτα!

Η Ελλάδα ήταν ξανά απούσα και μη εορτάζουσα

Στην πεζούλα,απέναντι, μιά μεσόκοπη Κυρία καθόταν περιμένοντας βαστώντας μιά αγκαλιά δάφνες.

Από ντροπή δεν της μίλησα. Δεν είχα τι να της πω.

Περίμενε εκεί το “νόστιμον ήμαρ”.

Στην Δερβιτσάνη να πιούμε τα τελευταία τσίπουρα με τους ανεκτίμητους φίλους.

Να φιληθούμε και να αποχαιρετήσουμε  σαν αδέλφια στην Δερβιτσάνη. Εκεί που ιδρύθηκε η “Ομόνοια” τον Γενάρη του 1991.

Εκεί που εκλέχτηκε πρώτος Πρόεδρος της ομογένειας ο Ποιητής Ανδρέας Ζαρμπαλάς.

Μιά ελπίδα που το Ελληνικό Κράτος συνειδητά κατέπνιξε.

 

“ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΙ ΕΜΕΙΣ”

Ο Αντρέας Ζαρμπαλάς.

Ο Ποιητής.

Κανείς δεν θα μιλούσε καλύτερα γιά τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου.

Είχαν δίκιο όταν μου είπαν: “εσείς οι Ελλαδίτες δεν τα ξέρετε καλά”.

Αποχαιρετώ ευλαβικά με επίγνωση οτι “είναι κι αυτοί”

Από τα “101 ποιήματα γιά μιά χούφτα τόπο” του Αντρέα Ζαρμπαλά:

          

“Είμαστε κι εμείς.

Μιά σπιθαμή τόπος και μιά χούφτα άνθρωποι

έξω από την μνήμη του κόσμου.

------

Η Ιστορία πέρασε κι απ΄εδώ

τεράστιο ζώο πέρασε η Ιστορία κι απ΄εδώ.

Μας πάτησε βαριά στο στήθος.

Τότε ήταν

που κόπηκε ακόμη μιά χορδή στην λύρα του Ομήρου.

----

 

Είναι πικρή η ζωή εδώ

κι ο θάνατος ακόμα πιό πικρός.

Πάντως να ξέρετε

δεν μένουμε έξω από την πόρτα του κόσμου

να ζητιανέψουμε λίγη Πατρίδα

----

Οι πατημασιές της Ιστορίας στάζουν αίμα

τρεις γενιές τώρα το μαζεύουμε στην χούφτα μας

ποτίζομε ένα όνειρο

όπως ποτίζομε μια λεμονιά στην πέτρινη αυλή μας.

---

Κι αν κάποτε θα χτυπήσουμε την πόρτα του κόσμου

δεν είναι ότι κουραστήκαμε.

Είναι οτι θέλουμε να κολλήσουμε πάνω της

την ματωμένη μας παλάμη

έτσι όπως θα σημαδεύαμε με κόκκινο

την πόρτα ενός προδότη.”

ΑΛΒΑΝΙΑ: ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΤΟΥ 2022 (Α' μέρος)

(ενα ταξίδι κάτω από ξένους ουρανούς)

 

Ηταν η επιμονή του Ντίνου Δελέγκου,ήταν η κρυφή επιθυμία μου να βρεθώ σε τόπους μνήμης,ήταν ο Οκτώβρης ξανά,μετά από 82 χρόνια από το 1940.Ήταν όλα μαζί…

17 Οκτωβρίου,βράδυ περνάμε τα σύνορα στο Μαυρομάτι.

 

”Γιατί ήρθατε στην Αλβανία;” μας ρώτησε ο από κατασκευής καχύποπτος συνοριοφύλακας.

Ότι και να του έλεγα δεν θα καταλάβαινε .Απέφυγα να του εξηγήσω.

Απλά του απάντησα: “γιά τουρισμό”.

Έτσι “μπήκαμε μέσα”.Σαν τουρίστες.

 

1.-”Την γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική...”

Στον δρόμο γιά τους Αγίους Σαράντα

Τα χωριά του “Βάλτου”. Ο Δήμος της Φοινίκης.

Λειβαδιά,Δίβρη,Αλύκου,Μεσοπόταμος,Γέρμα,Ραχούλα,Κώσταρι,

Σωπήκι,Δρόβιανη,Συρακάτι,Μπραιλάτι…..

Δίγλωσσες πινακίδες στα χωριά της μειονότητας.

“Εδώ κατοικούν  Ελληνες “ λέγανε παλιότερα.

“Εδώ κατοικούν και Ελληνες”σήμερα.

“Εδώ κατοικούσαν Ελληνες “αυριο.

Πινακίδες στα Ελληνικά

Και Γλώσσα.

Ο Σεφέρης δίκαια γιά τέτοιο τόπο ,γιά αυτούς τους Ανθρώπους το έγραψε:

“από την εποχή που μίλησε ο Ομηρος,ως τα σήμερα,μιλούμε,ανασαίνουμε και τραγουδάμε με την ίδια Γλώσσα.”

“Sarande”.

Φτάνουμε σε μια Πόλη που “δεν υπάρχουν Άγιοι”.

Οι Άγιοι Σαράντα της καρδιάς μας!

 

2.-Ένας αόρατος εχθρός.

Πολυβολεία  παντού.

Περισσότερα από 750.000 πολυβολεία.

Τα Μπούνκερ του Εμβέρ Χότζα.

Από την Κονίσπολη μέχρι τους Αγίους Σαράντα αλλά και σε ολόκληρο τον Νότο,από στεριά και θάλασσα πολυβολεία.

Απέναντι σε “έναν αόρατο εχθρό”.

Η βαρβαρότητα του Σταλινισμού που επέζησε στην Αλβανία πλάθοντας εχθρούς.

Ο μύθος της “Λαϊκής Άμυνας”.

Ένας πεινασμένος,εξαθλιωμένος Λαός που έχτιζε μπούνκερ.

Αυτά τα μπούνκερ ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό γιά την αμοιβαία δυσπιστία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αλβανία,ανάμεσα στους Λαούς των.

Σήμερα πιάνουν τόπο.

Υλικά ανακύκλωσης, τόποι εκδηλώσεων, μαντριά, σπίτια…

Ο νέος ρόλος των πολυβολείων της “άμυνας”.

 

3.- “Εσείς οι Ελλαδίτες”

Συναντηθήκαμε στο εστιατόριο του ξενοδοχείου στους Αγίους Σαράντα.

“Σας περιμένουμε γιά καφε”είπαμε.

Το ραντεβού είχε κλειστεί από πριν.

Μπροστά μας ήταν ένας άνθρωπος ,”Άνθρωπος”!

Τον συνόδευαν σπουδαίοι φίλοι του,που γίναν μοναδικοί φίλοι μας.

Τα ονόματα είναι πολύτιμα αλλά με δεσμεύει η επιφυλακτικότητα.

Δεν θα τα πω,δεν θα τα γράψω.Τα γεγονότα του 1992,ο εμφύλιος του 1997,η καχυποψία,η εμπειρία των καθεστώτων του Χότζα και του Αλία με δεσμεύουν. Εξ άλλου δεν μου δώσανε το δικαίωμα να τα γράψω.

Θα τα γράψει τα ονόματα η Ιστορία,όταν πρέπει και όταν αυτή κρίνει.

Πάντως θα τα γράψει.

“Τι θέλετε;”μας ρώτησε με τρόπο αφοπλιστικό.

Τους μιλήσαμε γιά Πατρίδες,γιά Ελληνες ,γιά λάθη,ευκαιρίες,ελπίδες,γιά Κυβερνήσεις και Διεθνές Δίκαιο,γιά καθεστώτα,γιά ήρωες,γιά βουνά,χωριά και Πόλεις.Τους μιλήσαμε γιά το “εθνικό αφήγημα”…

“Εσείς οι Ελλαδίτες τα έχετε λάθος. Μιλάτε στα σίγουρα γιατί έχετε Πατρίδα. Εμείς εδώ δεν έχουμε Πατρίδα,έχουμε Τόπο αλλά Πατρίδα δεν έχουμε..”

Αποφασίσαμε να “περπατήσουμε “μαζί .

Να δούμε τα πράγματα όπως είναι κάτω από τον “σοβά”του σήμερα.

Όπως είναι και όπως έγιναν.

 

4.-”Μην κλαις πουλί, μην κλαις πουλί, τι ήρθε η ώρα η καλή!”

“Τα χωριά αδειάσανε.Πήραμε την απόφαση να φύγουμε,τέλος του 1990 αρχές του 1991 και όλοι φύγανε μέσα σε μιά μέρα, μέσα σε μιά νύχτα.Με ένα μπόγο ο κάθε ένας και τα ρούχα που εφόρει.

Με τα ποδάρια. Φτάσαμε στα Γιάννενα μετά από δυό ημέρες.Φύγαμε από εδώ Ελληνες και φτάσαμε στην Ελλάδα Αλβανοί!

Φύγανε όλοκληρα Χωριά. Περνούσαμε τα σύνορα με δάκρυα και χαρά και τραγούδι.

Πατήσαμε με δάκρυα σε άλλο χώμα,περάσαμε σε άλλους δρόμους,βλέπαμε διαφορετικά ποτάμια,νερά και βρύσες.Ετσι νιώθαμε πως τίποτα δεν είναι, δεν μπορεί να είναι όμοια με αυτά που είχαμε ζήσει

Περιμέναμε χρόνια. Έτσι αδειάσανε τα Χωριά και έφυγε ο Ελληνισμός .Δεν μας διώξανε. Μόνοι μας φύγαμε.

Ήρθε η ώρα η καλή να κινήσουμε,να διαβούμε τα σύνορα να πάμε σε μιά Πατρίδα που είχαμε μέσα μας αλλά δεν την είχαμε δει ποτέ...”

Και τώρα ;

Μετά απο 30 χρόνια από την “Έξοδο”πίσω έχουν μείνει οι μνήμες και τα χαλάσματα.

Κυρίως οι μνήμες:

“αλησμονώ και χαίρομαι,

Θυμάμαι και δακρύζω.

Θυμήθηκα την ξενιτειά και θέλω να πηγαίνω”.

5.-Τσερκοβίτσα: “τσάμπα τα πετρέλαια!”

Τ

σερκοβίτσα,το κέντρο της περιοχής του Θεολόγου. Το Νοσοκομείο κοιτά χωρίς πορτοπαράθυρα και χωρίς ενοίκους. Το εμπορικό κέντρο,τα σχολειά ερημωμένα.

Στο πάτωμα του Σχολείου χιλιάδες βιβλία,αμέτρητα όργανα της Φυσικής και της Χημείας,όργανα της Τριγωνομετρίας.

Όλοι φύγαν ξαφνικά. Κανείς στο Χωριό.Εκεί που υπήρχαν 400 μαθητές.

Στην Πλατεία ένα,μοναδικό Καφενείο,κλειστό και αυτό.

Εξω από τον Καφενέ 4-5 καρέκλες που περιμέναν τους “πελάτες του μέλλοντος”.

Μόνος!

Ήμουν ο “Άρχοντας της Τσερκοβίτσας”!

Την γαλήνη και τις στιγμές της ένδοξης κυριαρχίας μου σκόρπησε η φωνή του μεγαφώνου σε άπταιστα Ελληνικά:

“Ο Πέτρος ο παλιατζής,σίδερα,εργαλεία,αυτοκίνητα,μηχανάκια...”

Σταμάτησε ο “Πέτρος ο παλιατζής”μπροστά στον μοναδικό “κάτοικο” της Τσερκοβίτσας που βρήκε:

“Είναι ρε πατριώτη άλλα Χωριά παραπάνω;”.

Ήθελε να πάρει τον δρόμο γιά την Μάλτσιανη.

“Οχι ρε Πατριώτη.Δεν υπάρχει κανείς”.  Του απάντησα.

“Τσάμπα τα πετρέλαια”αναφώνησε από μεγαφώνου ο Πέτρος και έστρεψε στον δρόμο του γυρισμού.

Έμεινα μόνος.

Σκέφτηκα πως κανείς δεν επεσήμανε καλύτερα την εγκατάλειψη της περιοχής από τον “Πέτρο τον παλιατζή”

“Τσάμπα τα πετρέλαια!”

Ο Ρομά Πέτρος που συνάντησε στην Τσερκοβίτσα,στην ρίζα του Δυβροβουνιού έναν Κεφαλονίτη να ρωτήσει “από που παν στην Μάλτσιανη”

 

6.-”Κτύπα καμπάνα!”

Το 1967 ο Χότζας κατάργησε την Θρησκεία. Ολες τις Θρησκείες. Κήρυξε την Αλβανία Χώρα αθεϊστική και ανακοίνωσε οτι “Θεός δεν υπάρχει”.

Οι Παπάδες ξυρίστηκαν και όσοι αρνήθηκαν τους “ξύρισε η Νεολαία του κόμματος”.

Γιά όσους αντέδρασαν υπήρξε η φυλακή και η εξορία.Τα ίδια τράβηξαν όλες οι Θρησκείες και οι κληρικοί όλων των Θρησκευμάτων.

Οι Ναοί και τα Τεμένη  γίνανε αποθήκες,στάβλοι,γραφεία. Η περιουσία τους ,τα κειμήλια δημεύτηκαν και “αξιοποιήθηκαν χάριν του Λαού”.

Κάθε αντίθετη θρησκευτική τελετή,λειτουργία ή έκφραση ήταν έγκλημα.

Σιώπησαν οι καμπάνες.

Δύβρη,πάνω στον Θεολόγο.

Στο δένδρο μπροστά στην Εκκλησία της Γέννησης της Θεοτόκου η καμπάνα:

“Ιερός Ναός  Γέννηση Θεοτόκου ,ενεργεία επιτρόπων ,συνεισφορά Κοινότητας Δ ύβρης  1938,χυτοσιδηρουργείον Ι Παπανικολάου Ιωάννινα”.

Ποια χέρια φύλαξαν αυτήν την καμπάνα στα χρόνια της “αθεΐας” άραγε;

Με κίνδυνο γιά την ζωή και την ελευθερία.

Ποιος γενναίος;Ποιά γενναία;

“ο κάθε ένας να ζει ελευθερος στην πίστη του” είπε ο Ρήγας.

“Χτύπα καμπάνα.Χτύπα!”

“Ρα καμπάνα”!

 

7.-”Παρεκτός γινήκαμε καλοί Ελληνες”.

Στον Άγιο Αντρέα,στον Θεολόγο, στον “Αγιαντριά”. Να βρούμε το σπίτι που έζησε ο Αρχιμανδρίτης Φιλήμων Κίτσος,ο πολιτικός ηγέτης της Επανάστασης του Λυκουρσίου στα 1878.

Το σπίτι του Φιλήμονα σε χαλάσματα. Ο μέγας Επαναστάτης,ο κληρικός ,ο διανοητής,ο Πατριώτης.

Τότε αντάμωσα το “μήνυμα”.

Ένας λεβεντόγερος 93 χρόνων.

“Ζω εδώ με την κόρη μου που είναι κατάκοιτη .Ζω μόνος μου αλλά έχω ελπίδες. Αυτά τα βουνά είναι βαμμένα με αίμα .Ο πατέρας μου πολέμησε σε όλους τους πολέμους γιά την Πατρίδα αλλά δεν κέρδισε τίποτα παρεκτός που γινήκαμε καλοί Ελληνες...”

Την ήξερε την Ιστορία του Φιλήμονα,ήταν περήφανος γιά αυτόν.

Περήφανος:”αυτά τα βουνά είναι βαμμένα με αίμα. Δεν κερδίσαμε τίποτα παρεκτός γινήκαμε καλοί Ελληνες.Εχω ελπίδες...”

Έχω ελπίδες!

 

8.-Πρώτα Σχολειά!

Βάδισε ο Πατροκοσμας,ο Κοσμάς ο Αιτωλός χωριό-χωριό, από Πόλη σε Πόλη:

“μάθετε γράμματα,ανοίξτε Σχολειά,πρώτα η γλώσσα...”

Έχτισε εκατοντάδες Σχολεία στην Αλβανία και ΄έτσι σώθηκε η Γλώσσα.

Τον είπαν προπομπό της Εθνικής Επανάστασης των Ελλήνων,άλλοι τον είπαν πράκτορα των Ρώσων,άλλοι αντι-Αλβανό.

Έτσι τον κρέμασαν στο Κολικόντασι κοντά στο Μπεράτι.

Προσκυνητές στον Τάφο και στο Μοναστήρι του που ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος λαμπρά έχει συντηρήσει όπως τόσες Εκκλησίες στην Αλβανία.

Τα ίδια ξανά:

“ο Γιαννουλάτος πράκτορας του Ελληνικού κράτους”

Έτσι γράφουν και σήμερα οι Αλβανοί εξτρεμιστές και απειλούν τον Αρχιεπίσκοπο:

“ο Γιαννουλάτος”.

Ετσι τον γράφουν και απειλούν οι Ελληνες εξτρεμιστές;

“ο Γιαννουλάτος είναι διεθνιστής”.Δεν τον αναφέρουν ως Αρχιεπίσκοπο.

“Γιαννουλάτος”

Παντού και πάντα είναι ίδιοι οι εξτρεμιστές αλλά  βαδίζει ο Αρχιεπίσκοπος στα χνάρια του Πατροκοσμά ατρόμητος και άφοβος. Το “σχοινί” των εξτρεμιστών γεννά “Πατροκοσμάδες”.

 

9.Βασιλικούα!

Είναι ο βασιλικός το ευλογημένο φυτό.

Η παράδοση το λεει πως το σύμβολο του Χριστιανισμού ο Σταυρός της Σταύρωσης βρέθηκε από τον βασιλικό που ήταν φυτρωμένος και ευωδίαζε στον τόπο του ενταφιασμού του Ιερού Συμβόλου.

Να συναντήσουμε τον “Πατροκοσμά”σε έναν τέτοιο τόπο είπαμε.

Τον Κοσμά τον Αιτωλό να τον συναντήσουμε ξανά μετά από 250 χρόνια στην βρύση στην “Βασιλικούα” έξω από την Κονίσπολη .

Οι βρύσες μέσα στα χωράφια,τα περιβόλια και τους ελαιώνες ήταν και το σημείο συνάντησης των κατοίκων.

Τους συνέδεε και τους καλούσε όλους το νερό.

Εκεί περίμεναν τον Κοσμά να τους μιλήσει,να τους διδάξει.

Τον περίμεναν όλοι βαστώντας στα χέρια τους το σύμβολο του Χριστιανισμού,το αγιασμένο φυτό.

Τον βασιλικό.

Και πέφτανε οι σπόροι του βασιλικού και μετά ξαναφύτρωνε και πάλι από την αρχή και ρίζωνε ο βασιλικός δίπλα στην βρύση.

Μουσουλμάνοι ζουν σήμερα στην Κονίσπολη .Τσάμηδες .

Αλλά η βρύση άντεξε μετά από 250 χρόνια και η ανάμνηση του Κοσμά.

Η “βρύση του βασιλικού”.

Η βασιλικούα!

 

10.-”Καλόγερε τι καρτερείς κλεισμένος μες το Κούγκι;”

Στις εθνικές επετείους, στις σχολικές γιορτές ,του Βαλαωρίτη:

“καλόγερε τι καρτερείς...”

Ο Καλόγερος Σαμουήλ στην έξοδο των Σουλιωτών το 1803.

Στον δρόμο γιά τους Αγίους Σαράντα ανταμώσαμε. την πινακίδα:

“Παντελεήμων”.

Πολυφωνικό Ηπειρώτικο:

“Κάτω στον Παντελεήμονα και στον πλατύ τον κάμπο

στον μύλο του Μοναστηριού που το είπαν Σινατούρι,

οι Μπέηδες συνάχθηκαν μαζί με τους Αγάδες

και φώναξαν τους Χριστιανούς να γίνουνε ραγιάδες…

Ο Παπα-Γιάννης σκώθηκε και με θυμό τους κρένει;

Ακούστε αφέντες Μπέηδες και σεις καλοί Αγάδες,

ούτε Τούρκοι γενομαστε,ούτε σε σας ραγιάδες...”

Σταθήκαμε.

Δεν υπάρχει πιά ούτε το Μοναστήρι,ούτε ο μύλος παρά μόνο μιά βρύση που τρέχει δειλά .

Δεν υπάρχει ούτε ο Μαχαλάς το χωριό που αλλαξοπίστησε και όπου ο Παπά-Γιάννης Θέμελης εκεί γύρω στα 1730,τους πέρασε όλους με το σπαθί του.

“Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους”είπε ο Γέρο Κολοκοτρώνης μετά από ένα Αιώνα.

“Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους”είπε ο Παπά-Γιάννης εκατό χρόνια πριν  και μετά ανέβηκε στην Μουργκάνα με το σπαθί γιά Πατρίδα και Θρησκεία και με το σπαθί στο χέρι πέθανε.

Άφησε τον δαυλό της Ελευθερίας στον Γιό του.

Τον Σαμουήλ στο Κούγκι.Στον καλόγερο.

Αυτός το ήξερε  από τον Πατέρα του και το είπε ξανά:

“ούτε Τούρκοι γενόμαστε ,ούτε σε σας ραγιάδες”

 

11.-Ματωμένα φεγγάρια

Στην έρημη Πλατεία στην Μάλτσιανη η προτομή του Χαράλαμπου Παπουτσή.Νέος 24 χρονών με την γυναίκα του,βαστώντας στα χέρια του την 8 μηνών Κόρη του ,να περάσει το σύρμα να μπει στο Ελληνικό.

Εκεί τον βρήκε ο θάνατος στο βουνό,στην Γριάζδανη,μπροστά στα σύρμα.

Λίγα μέτρα πριν την Ελευθερία!Λίγους μήνες πριν την Ελευθερία.

Μαζί σκότωσαν και τον συνοδοιπόρο του,τον Ηλία Ντάλλα.

Και στο Μαυρομάτι σκοτώσανε τα παιδιά από το Αλύκου και στην Δύβρη και στην Δρόβιανη και στην Λειβαδιά και στην Θάλασσα και στα Βουνά,στις Πόλεις,στα Χωριά…

Παντού χιλιάδες “ματωμένα φεγγάρια”.

Ο Χότζα και  ο Αλία.Η βαρβαρότητα του Σταλινισμού.

Σε κάθε Χωριό και ένα μνημείο:

“θύματα του αγώνα γιά την Δημοκρατία και την Ελευθερία”

Και εκατοντάδες ονόματα Νέων παιδιών που είχαν αποφασίσει να ζήσουν Ελεύθεροι ή να μην ζήσουν.

Σκοτώναν  αδίστακτα τους φυγάδες.Τους “προδότες”

Παντού “ματωμένα φεγγάρια”.

 

  

12.-”Μίλα ρε Αλβανικά.”

Πίναμε τσίπουρα .Το μαγαζί σχεδόν κλειστό .Μόνοι μας.

Μιλούσαμε Ελληνικά:Ελληνες με Ελληνες.

Μπήκε μέσα. Ενα ζευγάρι:”Γιατί μιλάτε Ελληνικά;” παρατήρησε τον μαγαζάτορα.

Δεν δώσαμε συνέχεια.

Ζούσε σε “άλλο Γαλαξία”.

Συνεχίσαμε να μιλάμε στην Γλώσσα που μας δώσανε.

“την Γλώσσα μου δώσανε Ελληνική”

Φύγανε.

Στα αυτιά μου ακούστηκε σαν:

”εδώ ρε είναι Αλβανία. Μίλα ρε Αλβανικά”

Τα ίδια μετά την Έξοδο στην Ελλάδα,μετά το 1990:

“εδώ ρε είναι Ελλάδα. Μίλα ρε Ελληνικά”

Ο ίδιος τυφλός φανατισμός.

Ηταν το 2010 όταν στην Χιμάρα σκοτώσανε τον Αριστοτέλη Γκούμα γιατί “μιλούσε Ελληνικά”.

Του απαγορεύσανε την Γλώσσα. Αρνήθηκε.

Πέρασαν από πάνω του με το αυτοκίνητο,περισσότερες φορές.Τον καρτερέψανε όταν περνούσε με το μοτοποδήλατο του.

Ο Αριστοτέλης ήταν 37 ετών. Ο οδηγός- δολοφόνος έμεινε στην φυλακή μόλις 3 χρόνια.

 θεωρήθηκε ένα “τροχαίο. Έτσι έγινε και με τον Λαμπράκη.

“Δολοφονήθηκε υπερασπιζόμενος την μητρική του Γλώσσα” γράφεται πάνω στο Μνήμα του Αριστοτέλη.

Του αντρειωμένου ο θάνατος,θάνατος δεν λογίεται.

 

13.-Ήρωες μες΄τα χαλάσματα.

Λάμποβο.

Η Πατρίδα του Ζάππα.Των Ζαππαίων.

2014 στις Ελληνικές Εφημερίδες:

“με ενέργειες του Υπουργείου Πολιτισμού αποκαταστάθηκε το σπίτι των Εθνικών Ευεργετών Ζάππα στο Λάμποβο της Αλβανίας και κατέστη πλέον επισκέψιμο….”

Τέσσερεις τοίχοι .Ενα τρίπατο σπίτι χωρίς στέγη,με εμβληματική είσοδο.

Στους τοίχους φυτρωμένες αγριοσυκιές,κισσοί και βάτα

Μέσα ζεί ένας Γάιδαρος!

Στο σπίτι του Ήρωα του 1821 και μέγιστου Εθνικού Ευεργέτη.

Στο σπίτι του χρηματοδότη της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων.

Στο σπίτι του ιδρυτή δεκάδων Σχολείων,του Ιδρυτή του Ζαππείου.

Τελευταίος κάτοικος ένας γάιδαρος!.

Ο Ευαγγέλης Ζάππας. Το παλικάρι του Μάρκου Μπότσαρη,ο συναγωνιστής του Μακρυγιάννη,ο συμμαχητής του Πανουργιά.

Η Πατρίς “ευγνωμονούσα”τοποθέτησε 3 μαρμάρινες πλάκες:

“εδώ είναι η κατοικία των εθνικών ευεργετών...”

Πράξασα το “καθήκον”της.

 

14.-”Στην Χιμάρα βγαίνει ο Ηλιος, αρχηγός ο Σπυρομήλιος...”

“Αυτό είναι το σπίτι του Σπυρομήλιου”.

Ενα χάλασμα μέσα στο Κάστρο της Χιμάρας.Πέτρες που δεν αντέξανε στον χρόνο.

Αιώνες δόξας και Τιμής.

Ο Στρατηγός Σπυρο-Μήλιος στην πολιορκία και στην Εξοδο του Μεσολογγίου.

Ο Νικόλας Σπυρομήλιος,ο Ζάχος,ο Σπήλιος,ο Μιχάλης…

Ο “Καπετάν-Μπούας” Σπυρομήλιος ,το Αητός της Χιμάρας,ο Απελευθερωτής.”Στην Χιμάρα βγαίνει ο Ηλιος αρχηγός ο Σπυρομήλιος”.

Ο Πύρρος Σπυρομήλιος.

Δίπλα και κάτω από τα χαλάσματα  του παλιού αρχοντόσπιτου της οικογένειας του Σπυρομήλιου ένα σπιτάκι ταπεινό ,έρμο και κλειστό και αυτό.

“Είναι το σπίτι του Πύρρου Δήμου. Εδω πέθανε η Μάνα του”.

  (Θα ακολουθήσει μιά επόμενη καταγραφή)