ΑΡΧΑΙΟΙ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ

Άσχετα από τη συζήτηση που έγινε για την ονοματοδοσία του αεροδρομίου, παρατηρήθηκε ότι πολλοί δημοτικοί σύμβουλοι φρόντισαν να συγκρίνουν τους αρχαίους ολυμπιονίκες με τους σύγχρονους αθλητές, ώστε να υπερθεματίσουν.

Όμως διαφορετικά πρότυπα δίνουν οι σύγχρονοι αθλητές μέσα από τις επιτυχίες τους και διαφορετικά έδιναν οι αρχαίοι, γιατί άλλες οι ανάγκες και τα πρότυπα κοινωνιών που απέχουν χιλιετίες.

Υπήρχαν φυσικά και οι έννοιες της ευγενούς άμιλλας και αγάπης για την άθληση στους αρχαίους αγώνες. Όμως οι αρχαίοι Ολυμπιακοί αγώνες, ήταν ανάμεσα σε άλλα και ένα διάλειμμα μεταξύ περιόδων πολέμων, για αυτό υπήρχε τότε και η γνωστή ολυμπιακή εκεχειρία.

Ειδικά για κάτι... μαχητές του σοσιαλισμού, δεν πρέπει να ξεχνούν ότι οι αρχαίοι αθλητές (και ολυμπιονίκες) ήταν αριστοκράτες ή εύποροι και το πρότυπο που έδιναν για τις κοινωνίες, ήταν σε μεγάλο βαθμό το πρότυπο του καλού και άξιου οπλίτη της πόλης. Για αυτό γκρέμιζαν συμβολικά οι πόλεις-κράτη μέρος των οχυρώσεών τους για να υποδεχθούν ολυμπιονίκες κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα, για να δείξουν ότι με τέτοιους πολίτες (και οπλίτες), δεν είχαν ανάγκη κανένα πέτρινο τείχος για να υπερασπιστούν την πόλη τους απέναντι στις αντίπαλες πόλεις-κράτη.

Πως ξεκίνησαν οι αγώνες; Ναι οι αρχαίοι Έλληνες αγαπούσαν τον αθλητισμό. Όμως μια βασική αιτία για να ξεκινήσουν οι αγώνες, ήταν η... αφόρητη βαρεμάρα των αριστοκρατών της αρχαϊκής περιόδου. Οι αριστοκράτες της ελληνικής προϊστορικής εποχής (πριν το 800 π.Χ.), όπως τους περιγράφει ο Όμηρος, ήθελαν να μονομαχούν με τους ομοίους τους. Ήταν βασικό στοιχείο του κώδικα τιμής τους. Είτε πεζοί, είτε σε άρματα, η μεγαλύτερη στιγμή της ζωής τους και αυτό για το οποίο προετοιμάζονταν, ήταν να μονομαχήσουν με το μεγάλο αντίπαλό τους και να τον νικήσουν στους διαφόρους πολέμους που διεξάγονταν. Να δικαιολογήσουν και να διαιωνίσουν τη θέση και το όνομα της γενιάς τους ανάμεσα στους συμπολίτες τους. Να διευρύνουν την νομιμοποιητική βάση της εξουσίας και της ξεχωριστής κοινωνικής τους θέσης.

Από τότε έχει μείνει η έκφραση "ομηρικές μονομαχίες" ή "ομηρικές μάχες". Κάτι σαν τους αριστοκράτες ιππότες του Μεσαίωνα, που τους στέρησε τη "χαρά" της μάχης, η χρήση των αγχέμαχων όπλων και αργότερα της πυρίτιδας στον πόλεμο. Έκαναν και αυτοί διαγωνισμούς κονταρομαχίας.

Στην αρχαϊκή εποχή λοιπόν, την ίδια σχεδόν εποχή που έγιναν και οι πρώτοι Ολυμπιακοί αγώνες, είχε ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται η πρωτοεμφανιζόμενη οπλιτική φάλαγγα στους πολέμους των αρχαίων Ελλήνων. Δηλαδή όλοι οι πολίτες-οπλίτες, ανεξάρτητα της κοινωνικής τους θέσης πολεμούσαν μαζικά και πειθαρχημένα σε ομοιόμορφους στοίχους και δεν μονομαχούσαν ένας εναντίον ενός. Το πρότυπο δεν ήταν η ηρωική νίκη, αλλά να μη σπάσει η συνοχή της φάλαγγας. Σταμάτησε δηλαδή ο ηρωικός, πλην άναρχος, τρόπος πολέμου, όταν ο καθένας ορμούσε μόνος σε όποιον ήθελε. Ο πόλεμος έγινε μια απρόσωπη και προβλέψιμη αντιπαράθεση ανάμεσα σε δυο αντίπαλες μάζες μετάλλου και ανθρωπίνων σωμάτων, όπου η μια έσπρωχνε την άλλη. Η υπόθεση δεν είχε τίποτα το ηρωικό για τους αριστοκράτες.

Αυτό ήταν το τέλος των προσωπικών μονομαχιών με σπαθιά. Έτσι οι αριστοκράτες της αρχαίας Ελλάδας έπρεπε να βρουν ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού για να διατηρούν το ομηρικό "άφθιτον κλέος" της οικογένειάς τους και της πόλης τους, κάτι που μάθαιναν να αγαπούν και να επιδιώκουν από μικρά παιδιά, μέσω της διδασκαλίας των ομηρικών επών. Αυτό το πεδίο ήταν οι αθλητικές μονομαχίες, που ονομάστηκαν Ολύμπια, Ίσθμια, Νέμεα, Πύθια κλπ. που βεβαίως μετατράπηκαν και σε λαϊκά θεάματα με εμβέλεια σε όλη την αρχαία Μεσόγειο και πέραν των ορίων του τότε ελληνικού κόσμου. Δεν είναι τυχαίο ότι υπήρχε στους Ολυμπιακούς αγώνες της αρχαιότητας και αγώνας δρόμου πεζών με πολεμική εξάρτηση ή αρματοδρομίες (η ανάμνηση της μονομαχίας σε άρμα).

Κατ' αναλογία στη σύγχρονη εποχή, για κάποιες δεκαετίες του 20ου αιώνα, διάφορες κοινωνικές, τοπικές θρησκευτικές, ταξικές αντιπαλότητες, μεταφέρθηκαν από τα πεδία των μαχών και τους δρόμους των πόλεων σε γήπεδα ποδοσφαίρου, σε μονομαχίες ποδοσφαιρικών ομάδων, πριν σβήσει και αυτό το φαινόμενο από την παγκοσμιοποίηση των ιδεών της εποχής μας. 

Η σύγχρονη κοινωνία έχει ανάγκη από άλλα παραδείγματα, τα οποία όντως δίνουν αθλητές (και αθλητές της ζωής) με την αφοσίωση, τις θυσίες και την πειθαρχημένη ζωή που κάνουν. Φυσικά κάθε τόπος της Ελλάδας πρέπει να είναι περήφανος και για τους αρχαίους και για τους σύγχρονους ολυμπιονίκες του. Απλά να ξέρουμε για ποιο πράγμα μιλάμε...